Grecja

Cywilizacja Grecji starożytnej była cywilizacją wysoce oryginalną. Specyficzne struktury społeczne (miasto-państwo) i wytworzony w ich ramach dorobek w dziedzinie filozofii, nauki, literatury i sztuki zostały bez wątpienia wypracowane przede wszystkim przez samych Greków. Poza wewnętrzną dynamiką greckiej wspólnoty, na kształt wytworzonej przez nią cywilizacji wpłynęło praindoeuropejskie dziedzictwo. Pozostawiło ono ślady we wspólnocie niektórych instytucji społecznych, wierzeń oraz struktur mentalnych między Grekami i innymi ludami indoeuropejskimi. Na różnych etapach swojej historii Grecy dokonywali także  zapożyczeń z kultur ościennych.

W epoce brązu przejęli wiele od Minojczyków: system pisma (pismo linearne), techniki artystyczne i być może także pewne wyobrażenia religijne. W epoce archaicznej skorzystali sporo z dorobku Egipcjan (np. rzeźba statuaryczna, papirus jako materiał piśmienny), jednakże największy wpływ na grecką cywilizację wywarły kontakty z Bliskim Wschodem. Od ludów semickich tego obszaru, głównie za pośrednictwem Fenicjan, przejęli tak różne wytwory kultury, jak pismo alfabetyczne, niektóre obyczaje np. pozycję leżącą podczas biesiady, motywy zdobnicze w malarstwie (styl orientalizujący), wątki mitologiczne czy elementy wiedzy astronomicznej. W wyniku wojen perskich, w kulturze greckiej ukształtował się model obcego jako barbarzyńcy,  a  w  konsekwencji  Grecy zamknęli się na wpływy zewnętrzne. Tej izolacji nie były w stanie przerwać podboje Aleksandra III, które doprowadziły do osiedlenia się tysięcy Greków na obszarach Bliskiego Wschodu i Egiptu pośród ludności niegreckiej.

Cywilizacja grecka uchodzi za kolebkę cywilizacji Zachodu. Chociaż greckie polis utraciły niezależność polityczną najpierw na rzecz Macedonii (338), a ostatecznie na rzecz Rzymu (146), kultura grecka zachowała zadziwiającą żywotność. Nie tylko była pielęgnowana w miastach, które przetrwały jako podstawowa forma życia społecznego Greków aż do późnej starożytności, ale została zasymilowana przez wyższe warstwy społeczeństwa rzymskiego, stając się częścią oficjalnej kultury Imperium Rzymskiego. Po podziale Cesarstwa zanik znajomości greki w świecie zachodnim spowodował, że dorobek grecki był pielęgnowany przede wszystkim w Bizancjum (od VIII w. n.e. także w krajach arabskich). Odnowienie kontaktów z Bizancjum i emigracja bizantyjskich uczonych do Italii towarzysząca wzrostowi tureckiego zagrożenia, wpłynęły na przyswojenie przez Zachód zdobyczy greckiej kultury duchowej (w pewnym stopniu także materialnej), co uczyniło z nich trwały element dorobku kultury europejskiej.

Poprawa stosunków między światem zachodnim a Turcją w XVIII w., a jeszcze bardziej uzyskanie przez Grecję niepodległości w 1830 otworzyły przed Europejczykami możliwość eksploracji archeologicznej i powiększenia tego dorobku o liczne pozostałości kultury materialnej (archeologia). Lista zdobyczy kulturowych, które zawdzięczamy Grekom, jest długa. W starożytnej Grecji ma swoje źródło cała europejska filozofia i większość nauk zarówno humanistycznych, jak i przyrodniczych, czego widomym dowodem jest greckie pochodzenie przeważającej części terminologii filozoficznej i naukowej w językach nowożytnych. Grekom zawdzięczamy większość gatunków literackich. Od nich czerpią wzorce nowożytne sztuki plastyczne (zwłaszcza rzeźba) i architektura. Trwałym wkładem Greków okazały się także dwie instytucje, które w kulturze nowożytnej odgrywają ogromną rolę: teatr i sport.

 Galeria zdjęć