Z ok. 18 000 p.n.e. pochodzą
najstarsze, znalezione ślady obecności człowieka na terenie dzisiejszej Grecji
– w jaskini Franchthi na Peloponezie. Około VIII/VII tysiąclecia p.n.e.
docierały na tereny Grecji owoce rewolucji neolitycznej przebiegającej na
Bliskim Wschodzie – rolnictwo, hodowla zwierząt, a później ceramika. Droga
ekspansji nowych odkryć i będących ich nosicielami migrujących grup ludności
biegła z Azji Mniejszej przez będący wtedy lądowym pomostem Bosfor. W Grecji,
na terenach Tesalii i Macedonii odkryto ślady pierwszej kultury neolitycznej w
Europie – Sesklo. Na wyspach ludy posługujące się neolitycznymi technologiami
pojawiły się w V tysiącleciu p.n.e., przybywając zapewne z Azji Mniejszej, choć
w IV tysiącleciu p.n.e. oprócz migracji z Anatolii pojawili się także przybysze
z Attyki i Eubei. Na przełomie neolitu i epoki brązu nastąpił wyraźny wzrost
zaludnienia.
We wczesnej epoce brązu trzy
regiony świata egejskiego rozwijały się w miarę równolegle. Z rozwijającej się
szybciej i wszechstronniej Azji Mniejszej przybyły (zapewne z niewielkimi
migrującymi grupami ludności) i upowszechniły się umiejętności obróbki metali.
Ich użycie często pozostawało ograniczone do produkcji broni, ozdób i rzadziej
narzędzi, ze względu na trudności w zdobyciu odpowiednich surowców, jednak same
technologie produkcji (wytwarzano brąz arsenowy – stop miedzi i arsenu, później
także brąz klasyczny – stop miedzi i cyny) i obróbki rozwijały się stosunkowo
szybko. Na Krecie z okresu przełomu neolitu i epoki brązu odnajduje się ślady
rosnących osad (Knossos, Fajstos), dowody wpływów z Azji Mniejszej i Cykladów w
postaci nowych technik zdobywania żywności, nowych form ceramiki i budynków, a
także nowych upraw, charakterystycznych dla świata śródziemnomorskiego: oliwki,
winorośli i pszenicy. Wraz z upływem czasu rozpowszechniało się na wyspie
wykorzystanie metali, nasilały się kontakty z kontynentem i innymi wyspami,
wyodrębniły się różniące się między sobą regiony. Kultura innych wysp Morza
Egejskiego, z wyjątkiem może Cykladów, związana była często z pobliskimi
kontynentami. Najsilniejsze kontakty region miał z Azją Mniejszą, także z
Kretą, słabsze z Europą. Ożywiły się one zwłaszcza w połowie tysiąclecia, kiedy
nastąpił też wzrost zaludnienia, a wyspy zaczęły pełnić rolę pomostu między
różnymi regionami świata egejskiego; stanowiły też źródło metali (miedzi, srebra,
ołowiu), także dla Krety.
W Grecji właściwej początki
epoki brązu pozostawiły niewiele śladów archeologicznych. Z późniejszego okresu
– połowy III tysiąclecia p.n.e. – pochodzą ślady małych, ale licznych osad (w
Argolidzie, Beocji, Attyce i na Eubei), także kontaktów z wyspami i Kretą. W
drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. na Cykladach i w Grecji pojawili się
przybysze z Azji Mniejszej, reprezentowani w znaleziskach przez podobne do
siebie kultury archeologiczne: Kastri (wyspy) i Lefkandi I (kontynent, a
konkretnie Eubea i Beocja), którzy osiedlili się obok rodzimych mieszkańców, co
doprowadziło zapewne do jakichś napięć. Koniec wczesnej epoki brązu to okres
regresu w całym regionie Morza Egejskiego, podobnie jak reszcie świata
śródziemnomorskiego. Zniszczona została część osad, społeczności zubożały,
osłabły kontakty ze światem zewnętrznym. Na ogół przemiany te wiąże się z
przybyciem grupy ludów indoeuropejskich, które wymieszały się z miejscowymi, co
zapoczątkowało formowanie się nowej kultury. Na Krecie, gdzie migracje
indoeuropejczyków nie dotarły[potrzebne źródło], także nastąpiło zmniejszenie
liczby osad w niektórych rejonach (choć być może związane z koncentracją
ludności w większych ośrodkach), a także osłabienie kontaktów zewnętrznych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz